Slechthorend zijn en progressief gehoorverlies (Renske)
|
'Wat heb je in je oren?’ Een relaas over omgaan met een progressief gehoorverlies Volgens de Nederlandse Vereniging Voor Slechthorenden en de Nationale Hoorstichting telt Nederland momenteel zo’n 1,5 miljoen mensen met hoorproblemen (bron: Hoorwijzer) en ik, Renske Holwerda (25), ben één van hen. |
 |
Niemandsland
Als slechthorende bevind je je in een soort niemandsland. Je hoort niet bij de goedhorenden, maar je hoort ook niet bij de doven. Slechthorendheid is bovendien een lichamelijke handicap die je altijd uit moet leggen, omdat mensen er vaak een verkeerd beeld van hebben. Ze denken dat hoorapparaten het hele probleem oplossen of ze denken juist dat ze niet met je hoeven proberen te praten, omdat je hen toch niet verstaat. Daarnaast is het zo dat dé slechthorende niet bestaat: de één ervaart nauwelijks problemen in de communicatie, terwijl de ander niet eens een telefoongesprek kan voeren.
Dove kwartel
Tijdens mijn jeugd heb ik mijn handicap nooit als een probleem ervaren. Natuurlijk werd ik wel eens uitgescholden voor ‘dove kwartel’, want dat doen kinderen nu eenmaal, maar ik was mondig genoeg om de pesterijen de kop in te drukken. Op de basisschool heb ik dan ook nooit het gevoel gehad dat ik er niet bij hoorde. Hierbij moet ik wel opmerken dat mijn slechthorendheid progressief is: hoewel ik altijd al ernstig slechthorend ben geweest, hoorde ik vroeger nog een stuk beter dan nu. Mensen wisten vaak pas dat ik slechthorend was als mijn ouders het zeiden of als ze zagen dat ik hoorapparaatjes in had. En daar was ik trots op. Het was niet zozeer zo dat ik me schaamde voor mijn handicap. Ik verborg mijn hoorapparaatjes niet, maar ik voelde ook absoluut niet de behoefte om er de aandacht op te vestigen. Ik was er trots op dat ik er kennelijk zo goed in slaagde mijn hoorprobleem te maskeren dat het andere mensen niet eens opviel.
Internet
Naarmate ik ouder werd, werd ik meer en meer met mijn handicap geconfronteerd. Tijdens verjaardagsfeestjes vluchtte ik naar boven, achter de computer, omdat mijn handicap op het internet tenminste geen rol speelde. Bovendien kreeg ik op het internet een eerlijke kans van goedhorenden, terwijl ik die in het echte leven vaak niet kreeg. Veel mensen haken immers snel af als de communicatie moeizaam verloopt. Op de middelbare school vond ik soms moeilijk aansluiting bij leeftijdsgenoten, omdat ik nooit uitging.
Communicatieproblemen
In de loop der jaren ging mijn gehoor verder achteruit en de communicatie met goedhorenden begon steeds meer problemen op te leveren. Ik gaf het niet aan als ik iets niet goed verstaan had en dus gingen andere mensen ervan uit dat de boodschap goed overgekomen was. Als ik iets niet goed verstaan had, probeerde ik te gokken wat er gezegd was of ik probeerde in te schatten in hoeverre het de moeite waard was om herhaling te vragen. Ook kwam het vaak voor dat ik dacht dat ik het verstaan had, maar dat er iets heel anders was gezegd. Met alle gevolgen van dien, uiteraard. Ik wilde anderen niet tot last zijn, dus ik hield mezelf voor dat het allemaal wel meeviel. Ik liep de hele dag op mijn tenen en aan het einde van de dag was ik doodmoe. Niet alleen van het luisteren, maar ook van het voortdurend op mijn hoede zijn, want als ik niet zou reageren als iemand me wat vroeg zou ik alsnog ‘door de mand vallen’.
Expert
Ik begin me nu meer en meer te realiseren dat ikzelf de expert ben op het gebied van slechthorendheid. Hoe kan ik van anderen verwachten dat zij ermee om kunnen gaan als ik dat zelf niet eens kan? Slechthorendheid is niet alleen mijn handicap; het is ook de handicap van de mensen die met mij omgaan. Maar ik ben de expert en dus is het mijn taak om voorlichting te geven.
Tips
Wat kun je als goedhorende doen om de communicatie met een slechthorende soepeler te laten verlopen?
- De meeste slechthorenden zijn erg goed in liplezen, dus het helpt om de slechthorende aan te kijken tijdens het spreken.
- Vermijd een lawaaierige gespreksruimte. Hoe meer lawaai, hoe meer moeite de slechthorende heeft om je te verstaan.
- Praat in een groepsgesprek niet door elkaar. De slechthorende kan zich op maar één persoon tegelijk focussen.
- Als de slechthorende iets niet verstaat, kies dan niet voor een exacte herhaling, maar voor een herformulering, zeker in het geval van woorden die niet zo vaak gebruikt worden. Dat vergroot de kans dat de slechthorende je de tweede keer wel verstaat.
Meer tips vind je op:
Geschreven door Renske Holwerda
Geredigeerd door Veroni Steentjes
Juni 2009